05-06-2015 “Hoogbegaafdheid positief inzetten op het werk”

In Archief Arnhem by HB-Café Arnhem

Verslag van het HB-Café op 5 juni 2015 in de Coehoorn te Arnhem

Het IHBV bestaat vijf jaar en heeft als missie: het leefklimaat van hoogbegaafden verbeteren, daarvoor kennis verzamelen, bewerken en verspreiden. Noks Nauta, bedrijfsarts en arbeids- en organisatiepsycholoog, is medeoprichter van het IHBV en spreker van de avond.

Ondanks dat hoogbegaafden natuurlijk fantastische medewerkers kunnen zijn, met vele kwaliteiten, lijkt er ook sprake te zijn van problemen zoals verveling, communicatieproblemen en conflicten. Noks liet ons uit een stapel ansichtkaarten met uiteenlopende afbeeldingen een kaart kiezen. De opdracht was: Kies een kaart die weergeeft hoe jij je zou willen voelen bij jouw werk.

Thema’s die naar voren kwamen waren:

  1. respect, erkenning.
  2. verbondenheid, waardering, erkenning
  3. vrolijkheid, verbondenheid, positiviteit zoals complimenten.

Noks vertelde verder over de positieve psychologie van Seligman en Csiksentmihalyi:

Deze stroming gaat uit van:
– wat beweegt mensen i.p.v. wat maakt ze ziek?
– positieve ervaringen
– positieve eigenschappen
– positieve instituties

In de praktijk blijken bij hoogbegaafden binnen de werksetting de volgden thema’s vaak aan de orde te zijn:

  1. Keuzes maken.
  2. Omgang met collega’s
  3. Omgang met leidinggevenden
  4. Verveling (boreout) en flow
  5. Vertel ik over mijn HB?

Ad 1. Het is vaak moeilijk voor hoogbegaafden om keuzes te maken, omdat ze zoveel kunnen en zoveel interessant vinden. Kijken naar jouwkernwaarden kan misschien inzicht bieden Wat zijn jouw intrinsieke waarden en voldoet een eventuele keuze daar aan? Ook is een interessante insteek om te kijken naar de KernTalentenmethode van Danielle Krekels, deze is door Frans Corten naar Nederland gehaald. Deze KernTalenten zijn mogelijk terug te vinden uit herinneringen van hoe en waarmee je speelde tussen je 4e- 12e jaar. De gedachte is dat wanneer je jouw KernTalenten voor minimaal 70% inzet binnen jouw werk, dit werk als passend gezien kan worden.

Ad 2. Omgang met collega’s kan lastig zijn omdat er een verschillend werk – en denktempo is. De inhoud van het werk is voor de HB belangrijk en de aanpak is vaak minder op collega’s gericht. De interesses zijn vaak verschillend. Samenwerken en samen denken is anders, want het ligt niet op 1 lijn. Hooggevoeligheden kunnen ook een rol spelen.

Ad 3. Wat belangrijk is, is dat wederzijdse verwachtingen concreet gemaakt moeten worden. Verwachtingen omdraaien naar formuleren van behoeften kan een uitkomst bieden. (De sfeer is dan minder verwijtend). En dat het werk – en denktempo anders is. Hiërarchische verhoudingen zijn vaak moeilijk voor HB’rs. Boekentip: The Gifted Boss – Dale Danten. Daarnaast is het een goed idee om na te denken over hoe je je ideeën brengt. Bij dreiging van een arbeidsconflict is het van belang dit proces zo snel mogelijk om te ombuigen naar een constructieve situatie.

Ad 4. Bore-out symptomen lijken op burn-out symptomen, al is de oorzaak veelal verschillend.Daarbij kan meespelen in hoeverre je je KernTalenten wel of niet inzet (zie onder 1). Teveel gebruiken van je zogenaamde kleine KernTalenten kan leiden tot burn-out. Te weinig inzetten van je sterke KernTalenten kan leiden tot bore-out (zie website Rianne van der Ven). Laat het niet te ver komen en praat erover met bijv. goede vrienden en liefst je leidinggevende. Besef daarnaast dat de ideale baan niet bestaat. Ga na waar jij ‘flow’ ervaart en of jouw werk past bij jouw (Kern)Talenten.

Ad 5. Als er een aanleiding is om te vertellen over je HB: Hoe en wat vertel je en aan wie? Het HB-woord wel of niet gebruiken?

Aanvullende aanbevelingen: Ido van der Waal “Koester de dwarse denkers, de Gotliebs” (NRC opinie-artikel, jan 2015).
Belbin beschrijft dat je in goed functionerende teams 9-rollen hebt. Elke persoon kan 2 á 3 rollen hebben. En een HB-er heeft al snel meerdere rollen.

Wij hebben bovenstaande 5 onderwerpen waarmee hoogbegaafden moeite mee hebben in verschillende groepen besproken naar aanleiding van discussievragen op papier. Hieruit zijn de volgende positieve voornemens naar voren gekomen.

Omgang met leidinggevende:

  • Eigen baas worden (zzp’r)
  • Ruimte/speelruimte/ kaders/ taakomschrijving helder krijgen
  • Begrip/inleven (wederzijds)
  • Behoeftes expliciet maken
  • Analytisch vermogen inzetten binnen kaders
  • ‘Toevoegen aan’ i.p.v. kritiek
  • Inzicht in elkaars communicatie stijl en perspectief, belangen, verantwoordelijkheden
  • Choose your batttles
  • Win-win situatie
  • Wat levert het op (€, tijd), maak het expliciet

Omgang met collega’s :

  • Samenwerken bewust opzoeken
  • Vrijwillige basis/ intervisie/denktank
  • Niet alleen Inhoud – maar ook relatie (middenweg –social talk- activiteiten)

Keuzes maken :

  • Uit comfort zone stappen- ruimte tot groei (kleine stapjes)
  • Kijken door de bril van een ander

Verveling en flow :

  • Uitdaging zoeken
  • Met een deadline ‘spelen’
  • Eisen helder stellen (perfectionisme echt noodzakelijk?)
  • Overleg met manager
  • Energiegevers versus energievreters

HB- vertellen :

  • Doen – kan veel ruimte geven (gevoel)
  • Kan verklaringen geven

Dit was een zeer verhelderende discussie en een mooi positief betoog van Noks Nauta over hoogbegaafdheid positief inzetten op het werk.

Waarbij wij als laatste nog even de positieve voornemens in verbinding moesten brengen met de kaart die wij gepakt hadden in het begin. En kijken hoe toen ons gevoel was wat we wilden bereiken op ons werk. Hoe kun je je voornemens inzetten om dat gevoel te gaan bereiken?

Wij danken Noks Nauta hartelijk voor haar bijdrage aan deze mooie lezing over hoogbegaafdheid en voor de vele aanbevelingen die zij ons heeft meegegeven.

Marja Schippers